Usa ka Legasiya sa mga Pulong ug Pagbuot: Giunsa Pagdasig ni Marcelo H. del Pilar Makapadasig sa Pakigbisog alang sa Kasadpang Dagat sa Pilipinas

Baybay City, Leyte, Pilipinas – Marcelo H. del Pilar, usa ka ngalan nga nakasulat sa kasaysayan sa Pilipinas, mas kusog nga nag-awas karon samtang ang nasud nag-atubang sa mga hagit sa West Philippine Sea (WPS). Natawo niadtong 1850, si del Pilar dili usa ka sundalo nga naggamit ug armas, kondili usa ka mamamahayag ug repormista nga naggamit ug mas gamhanang himan: ang pluma. Ang iyang pakigbisog alang sa kagawasan sa Pilipinas sa panahon sa kolonyal nga Espanya nagserbisyo isip usa ka kusgan nga pahinumdom nga ang mga pulong mahimong mga armas, ug ang aktibismo usa ka gamhanang kalasag.

Ang legado ni Del Pilar molapas sa mga pahina sa iyang mapintas nga satirical nga mantalaan, “La Solidaridad.” Siya, kauban ang uban pang mga bayani sama nila Jose Rizal ug Graciano Lopez Jaena, nagpasiga sa nasudnong konsensya pinaagi sa ilang mga sinulat. Ang “La Solidaridad” nagpakita sa mga pag-abuso sa rehimen sa Espanya, nag-awhag alang sa mga reporma ug sa katapusan, kagawasan. Ang iyang pluma nahimong usa ka suga sa kamatuoran, nag-awhag sa mga Pilipino batok sa pagpang-abuso.

Ang mga paralelismo tali sa pakigbisog ni del Pilar ug sa kasamtangang pakigbisog sa WPS kay makapahibulong. Ang mga pag-angkon sa teritoryo sa Tsina ug ang ilang mga paningkamot sa militarisasyon naghulga sa soberanya sa Pilipinas. Sama sa paggamit ni del Pilar sa iyang plataporma aron ipakita ang mga kolonyal nga kalapasan, ang mga Pilipino karon mahimong mogamit sa lain-laing mga media outlets ug internasyonal nga plataporma aron ipataas ang kahibalo bahin sa mga aksyon sa Tsina. Ang mga kampanya sa social media, investigative journalism, ug mga diplomatikong paningkamot mahimong mga armas sa pakigbisog para sa WPS.

Ang aktibismo ni Del Pilar milapas sa sinulat nga pulong. Siya usa ka lig-on nga tigpasiugda sa edukasyon, nagtuo nga kini importante alang sa mga Pilipino nga masabtan ang ilang mga katungod ug makigbisog alang niini. Sa parehas nga paagi, ang mga Pilipino karon kinahanglan nga mahibaloan ug maayo ang isyu sa WPS. Ang pagsabot sa historikal nga konteksto, mga legal nga argumento, ug mga internasyonal nga kasabutan nagpalig-on sa posisyon sa nasud.

Dugang pa, ang dili mabangbang nga dedikasyon ni del Pilar sa malinawon nga pagpakigbisog nagsilbing bililhon nga leksyon. Nituo siya sa gahum sa rason ug diplomasya, mga estratehiya nga nagpabilin nga may kalabutan sa kalibutan karon. Ang Pilipinas makapadayon sa pagpanalipod sa iyang posisyon pinaagi sa internasyonal nga balaod, mga kanal sa diplomasya, ug mga multilateral nga forum.

Ang legado ni Del Pilar dili lang usa ka kasaysayan nga nota, apan usa ka panawagan sa aksyon. Sa usa ka kalibutan nga gipangulohan sa impormasyon nga giyera, ang mga Pilipino mahimong gamiton ang ilang sulod nga del Pilar, gamit ang ilang mga tingog ug plataporma aron ipakita ang mga kalapasan sa China ug ipaglaban ang mga katungod sa nasud sa WPS. Edukasyon, aktibismo, ug usa ka komitment sa malinawon nga mga solusyon mao ang mga armas nga magamit sa mga Pilipino sa kini nga modernong pakigbisog. Pinaagi sa pag-ampo sa espiritu ni del Pilar, masiguro sa mga Pilipino nga madungog ang ilang mga tingog nga klaro ug kusog, nga nag-echo sa iyang dili matukib nga pag-awit alang sa kagawasan ug hustisya.